 |
|
Lucio Anneo Seneca
(4 a.C.-65 d.C.) |
[1] Cum istis tibi esse
negotium iudicas de quibus scripseras? Maximum negotium tecum
habes, tu tibi molestus es. Quid velis nescis, melius probas
honesta quam sequeris, vides ubi sit posita felicitas sed ad illam
pervenire non audes. Quid sit autem quod te impediat, quia parum
ipse dispicis, dicam: magna esse haec existimas quae relicturus es,
et cum proposuisti tibi illam securitatem ad quam transiturus es,
retinet te huius vitae a qua recessurus es fulgor tamquam in
sordida et obscura casurum. [2] Erras, Lucili: ex hac vita ad
illam ascenditur. Quod interest inter splendorem et lucem, cum
haec certam originem habeat ac suam, ille niteat alieno, hoc inter
hanc vitam et illam: haec fulgore extrinsecus veniente percussa
est, crassam illi statim umbram faciet quisquis obstiterit: illa
suo lumine illustris est. Studia te tua clarum et nobilem
efficient. [3] Exemplum Epicuri referam. Cum Idomeneo scriberet et
illum a vita speciosa ad fidelem stabilemque gloriam revocaret,
regiae tunc potentiae ministrum et magna tractantem, 'si gloria'
inquit 'tangeris, notiorem te epistulae meae facient quam omnia
ista quae colis et propter quae coleris'. [4] Numquid ergo
mentitus est? quis Idomenea nosset nisi Epicurus illum litteris
suis incidisset? Omnes illos megistanas et satrapas et regem ipsum
ex quo Idomenei titulus petebatur oblivio alta suppressit. Nomen
Attici perire Ciceronis epistulae non sinunt. Nihil illi
profuisset gener Agrippa et Tiberius progener et Drusus Caesar
pronepos; inter tam magna nomina taceretur nisi <sibi> Cicero
illum applicuisset. [5] Profunda super nos altitudo temporis
veniet, pauca ingenia caput exserent et in idem quandoque
silentium abitura oblivioni resistent ac se diu vindicabunt. Quod
Epicurus amico suo potuit promittere, hoc tibi promitto, Lucili:
habebo apud posteros gratiam, possum mecum duratura nomina educere.
Vergilius noster duobus memoriam aeternam promisit et praestat:
fortunati ambo! si quid mea carmina possunt,
nulla dies umquam memori vos eximet aevo,
dum domus Aeneae Capitoli immobile saxum
accolet imperiumque pater Romanus habebit.
[6] Quoscumque in medium fortuna protulit, quicumque membra ac
partes alienae potentiae fuerant, horum gratia viguit, domus
frequentata est, dum ipsi steterunt: post ipsos cito memoria defecit.
Ingeniorum crescit dignatio nec ipsis tantum honor habetur, sed
quidquid illorum memoriae adhaesit excipitur.
[7] Ne gratis Idomeneus in epistulam meam venerit, ipse eam de suo
redimet. Ad hunc Epicurus illam nobilem sententiam scripsit qua
hortatur ut Pythoclea locupletem non publica nec ancipiti via faciat.
'Si vis' inquit 'Pythoclea divitem facere, non pecuniae adiciendum
sed cupiditati detrahendum est.' [8] Et apertior ista sententia est
quam <ut> interpretanda sit, et disertior quam ut adiuvanda. Hoc
unum te admoneo, ne istud tantum existimes de divitîs dictum:
quocumque transtuleris, idem poterit. Si vis Pythoclea honestum
facere, non honoribus adiciendum est sed cupiditatibus detrahendum;
si vis Pythoclea esse in perpetua voluptate, non voluptatibus
adiciendum est sed cupiditatibus detrahendum; si vis Pythoclea senem
facere et implere vitam, non annis adiciendum est sed cupiditatibus
detrahendum. [9] Has voces non est quod Epicuri esse iudices:
publicae sunt. Quod fieri in senatu solet faciendum ego in
philosophia quoque existimo: cum censuit aliquis quod ex parte mihi
placeat, iubeo illum dividere sententiam et sequor quod probo.
Eo libentius Epicuri egregia dicta commemoro, ut istis qui ad illum
confugiunt spe mala inducti, qui velamentum ipsos vitiorum suorum
habituros existimant, probent quocumque ierint honeste esse vivendum.
[10] Cum adieris eius hortulos Ået inscriptum hortulisÅ 'HOSPES HIC
BENE MANEBIS, HIC SVMMVM BONVM VOLVPTAS EST' paratus erit istius
domicilii custos hospitalis, humanus, et te polenta excipiet et
aquam quoque large ministrabit et dicet, 'ecquid bene acceptus es?'
'Non irritant' inquit 'hi hortuli famem sed exstinguunt, nec maiorem
ipsis potionibus sitim faciunt, sed naturali et gratuito remedio
sedant; in hac voluptate consenui.' [11] De his tecum desideriis
loquor quae consolationem non recipiunt, quibus dandum est aliquid
ut desinant. Nam de illis extraordinariis quae licet differre, licet
castigare et opprimere, hoc unum commonefaciam: ista voluptas
naturalis est, non necessaria. Huic nihil debes; si quid impendis,
voluntarium est. Venter praecepta non audit: poscit, appellat. Non
est tamen molestus creditor: parvo dimittitur, si modo das illi quod
debes, non quod potes. Vale.
L. ANNAEI SENECAE |
